Gıda Güveliği: Yiyeceklerin her türlü bozulma ve bozulmaya yol açabilecek etkenlerden arındırılarak güvenli hale getirilmesi durumudur. Su sağlığımızın garantisidir. Vücudumuzun %59’u sudur. Su tüketimine özellikle sıcak yaz aylarında daha çok dikkat etmeliyiz. Evet, su sağlıktır fakat su ile bulaşan hastalıklar da günümüzde mevcuttur kirli suları tüketen insanlarda özellikle bu hastalıklar

İçme suları ile bazı bulaşan hastalıklar şunlardır:

1. Kolera: bağırsak hastalığıdır. Kusma, ishal karın krampları görülür. Kirlenmiş su ve kirli su ile yıkanmış sebzelerle bulaşır.
2. Amoebiasis (seyyar diyalog): kirlenmiş sudan bulaşan hastalıktır. Kalın bağırsağın yanı sıra karaciğeri de etkileyebilir.
3. Dizanteri: karın ağrısı, kusma, ateş ve şiddetli ishale sebep olur. Kirli sular ve hijyenine dikkat edilmemiş besinler sebep olur.
4. İshal: bulaşıcı ishaller su kirliliğinin sebep olduğu en yaygın hastalıktır.
5. Hepatit A: genellikle ağız ya da anüs tarafından kirli su ya da kirli besinlerin içeri girmesinden kaynaklı oluşur. Virüse sahip birey ile temas yoluyla yayılır. Kilo kaybı, ateş, mide bulantısı, depresyon ile kendini gösterir.
6. Kurşun zehirlenmesi: eski borulardan gelen kurşun ve kirlenmiş su ile suyun temasından kaynaklı oluşur. Anemi, yüksek tansiyon, böbrek hastalığı ve üreme sistemindeki rahatsızlıklarla ortaya çıkar.
7. Polimavirus enfeksiyonu: hayvanlar ve insanlar üzerinde etkili olan tümör virüsleridir. Gıda, su cinsel temas, kan gibi yollarla bulaşır.
8. Çocuk felci (infantil felci): virüsün ilk vücuda girdiğinde herhangi bir belirti göstermez fakat sinir sistemine ilerlediğinde kişiyi felç edebilir. Ateş, baş ağrısı nöbetler ve felç görülür.
9. Arsenikoz: kanser hücreleriyle ilerleyen ağrılı cilt lezyonları, karaciğer , böbrek de etkilenir.
10. Dracunculiasis (gine solucan hastalığı): Afrika’da su kirliliğinin sebep olduğu bir hastalıktır. Solucan bir süre vücutta kaldıktan sonra vücudu terk eder fakat kişide ülser bırakır.
11. Bağırsak solucanları: insan vücuduna kirlenmiş gıda yoluyla bulaşır. Çoğunlukla çocuklarla görülmekle birlikte büyüme geriliği, anemi ve malnütrisyona sebep olur.
12. Fluoroz: ciddi bir kemik rahatsızlığına sebep olan bir hastalıktır. Yer altı sularının içinde doğal olarak bulunan yüksek seviyedeki florürden kaynaklı oluşur.
13. Trabekom (göz hastalığı): temiz olmayan gıdalar ve kirli sulardan kaynaklı oluşur. En çok kadın ve çocukları etkilemektedir.
14. Typhoid fever : Kontamine yiyecek ve su içilmesinden kaynaklı oluşur. Belirtileri bulantı iştahsızlık ve baş ağrısıdır.

Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Genel Özellikleri

• Bu gruptaki enfeksiyonların etkenleri su, süt vb. içeceklerle, yiyecekler aracılığı ile bulaşır.
• Ayrıca eller ve tırnaklarda bulaşmada önemli yer tutar.
• Etken, yeni konakçıya bu yolların herhangi birini kullanarak ağız yolu ile girer. Daha sonra gaita ile dışarı atılır.
• Buradan da su ve yiyeceklere bulaşarak, tekrar ağız yoluyla yeni konakçıya geçer. Bu tip bulaşmaya fekal- oral yolla bulaşma denir.
• Su ve besinlerle bulaşan enfeksiyon etkenleri dış ortama dayanıklı değildirler. Bu nedenle dış ortamda özelliklerini kolayca yitirebilirler. Bu durumda yeni konakçıya girseler de hastalık oluşturamazlar.
• Genellikle yaz aylarında daha sık görülürler ve ciddi hastalıklara sebep olurlar.
• Su ve gıdaların yol açabileceği enfeksiyon zincirini kırmak için özellikle temiz suların sağlanması, kanalizasyonların kurulması ve temizlenmesi, temiz ve sağlık kurallarına uygun umumi tuvaletlerin bulundurulması, kişisel temizlik alışkanlıkların bireylere kazandırılması, gıda üretimlerinde çalışanların sık sık muayenelerinin yapılması, yurtdışından özellikle Afrika bölgesinden gelen insanların sağlık muayenelerinin kontrol altında tutulması gerekmektedir.

Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Önlenmesi için Alınacak Tedbirler

1. Temizlik
Özellikle ellerimizin bulaştırmada çok etkili olduğu unutulmamalı bu nedenle ellerimizi ağzımıza ve burnumuza yaklaştırmadan önce dezenfekte etmeli ya da sık sık yıkamalıyız. Gıdaları hazırlarken tüm kullanılacak yüzey ve aletler temizlenmeli bunlar içinde özellikle temiz olduğundan emin olduğumuz suları kullanmalıyız.

2. Çiğ gıdalar ile pişmiş gıdaların ayrılması
Özellikle balık, tavuk ve kırmızı et pişirirken ve kesilirken kullanılan aletlerin birbirinden ayrı olması önemlidir ve saklanacağı zaman ayrı ayrı kaplarda saklanmalıdır.

3. Gıdaların güvenli sıcaklıkta saklanması
Pişmiş gıdaların oda sıcaklığında 2 saatten fazla bırakılmaması gerekmektedir. Gıdaların çok uzun süre dolapta saklanmaması ve dondurulmuş gıdaların ise odada değil buzdolabının altında çözünmeye bırakılması önemlidir.

4. Hammadde kullanımı
Taze ve sağlıklı besinler seçmeye özen göstermek özellikle çiğ tüketilecek besinlerin akan su altında iyice yıkanması gerekmektedir.

Su ve besinlerle bulaşan hastalıklarda bulaşan besinlerde genel olarak yapılması gereken tavsiyeler

1. Toplum su, gıda ve atık su hijyeni konusunda uyarılmalı,
2. Doğal ve taze gıdalar tercih edilmeli,
3. Kanalizasyon ve umumi tuvaletler uygun koşullara göre temizlenmeli,
4. Gıdalar tüketilirken tam olarak pişirilmeli,
5. Gıdalar kemirgenler, böcekler ve diğer hayvanlardan korunmalı,
6. Meyve ve sebzeler tüketilmeden iyice yıkanmalı yıkanma esnasında kesinlikle sabun ve deterjan kullanılmamalı,
7. Çiğ olarak tüketilen besinlerin yeterince temizlenmemesi halinde hastalık oluşturmada büyük etken olduğu unutulmamalıdır,
8. Eller yemekten önce ve sonra tuvaletten çıkınca eve girdiğimizde mutlaka 15-20 sn boyunca su ve sabunla yıkanmalıdır.
9. Katkı madde içeriği fazla olan gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır,
10. İyi kaynatılmayan süt ve süt ürünleri tüketilmemelidir,
11. Saflaştırılmış veya zenginleştirilmiş tahıl ürünleri tercih edilmeli, özellikle kepekli vb. ekmek tüketilmelidir,
12. Hayvansal gıdalar hiçbir şekilde çiğ olarak tüketilmemelidir,
13. Aşısı olan hastalıklarda aşı ile bağışıklık sağlanmalıdır,
14. Hastaların tedavi sürecinde gerekirse izolasyon uygulanması, ayrıca hastanın yakın çevresi de kontrole alınarak, gerekirse temaslılara ve risk grubuna aşılama ya da gamma globülin uygulanması, çevre sağlığı hizmetlerinin birçok hastalık üzerinde etkili olduğu bilinir. Ancak, çevre sağlığı hizmetlerinin en etkili olduğu hastalık grubu, su ve besinlerle bulaşan hastalıklardır.

Etiketler: