Sıtma nedir, nasıl korunulur?

Sıtma hakkında mutlaka bilmeniz gerekenler.

Sıtma, hastalık yapıcı bir grup parazit olan plazmodiumların, dişi anofel sivrisinekleriyle insanlara bulaşmasıyla yayılan ateşli bir hastalıktır.

Hastalığın en bariz belirtisi olan titremeyle yükselen ateş plazmodiumun çeşidine göre değişik fasılalarla olur. Teşhisi kolay, tedavisi ve korunması mümkün olan sıtma hastalığı çok eski zamanlardan beri bilinmektedir.

Plazmodiumların beş tipi vardır: Plasmodium vivax denilen tipi, tersiyana sıtmasını yapar. Ateş 48 saatte bir yükselir. Asya'da, Avrupa'da ve Akdeniz ülkelerinde bulunur. Afrikalılar buna karşı dirençlidirler.

Plasmodium malaria, quartana sıtmasını yapar, 72 saatte bir ateş yükselir. Az rastlanır. Hindistan, Asya ve tropikal Afrika’da karşılaşılır.

Plasmodium ovale az bulunur. 48 saatte bir ateş yapar. Bilhassa Batı Afrika'da vardır.

Plasmodium falciparum, tropikal bölgelerde, Güneydoğu Asya'da çok görülen bu tip, en şiddetli seyreden sıtma şeklini yapar. Ateşler daha uzun sürer. Nöbetler ortalama günaşırı gelişir.

Sıtma; kuluçka süresi ortalama 7 gün olan akut ateşli bir hastalıktır. Semptomlar sıtma-endemik bölgeye gidildikten en erken 7 gün sonra (genellikle 7-30 gün içinde) görülmekle beraber, sıtma-endemik bölgeden ayrıldıktan birkaç ay (nadiren bir yıla kadar ) sonrasında da görülebilir. Bu yüzden, muhtemel bir sinek ısırığını takip eden ilk bir hafta içindeki ateşli hastalık büyük olasılıkla sıtma değildir.

Sıtma, bulaşıcı bir hastalık olmasına rağmen, insandan insana doğrudan temasla veya cinsel yolla bulaşmaz. Bu hastalığın bulaşması için ara bir canlıya (vektöre) ihtiyaç vardır. Sıtma hastalığına neden olan parazitin hastalık yapabilecek hale gelmesi için hem anofel cinsi sivrisinekte hem de insan vücudunda belirli süre konaklaması gerekir. Hastalığı taşıyan sivrisinek kan emerken sporozoit adı verilen yapılar aracılığıyla bu hastalık etmenini yani paraziti kan dolaşımına aktarır. Bu sporozoitler karaciğere saldırarak hücreleri enfekte etmeye başlar. Burada belirli bir olgunluğa eriştikten sonra da tekrar dolaşıma katılarak bu sefer de alyuvar denilen kan hücrelerini enfekte etmeye başlar. Bu sırada da sıtma hastalığının belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bu belirtiler, hastalığa neden olan parazitin hem erkek hem de dişi olarak insan vücuduna yerleştiğini gösterir. Bu da artık bu parazitin insan vücuduna yerleşerek, burada çoğalmaya başladığını gösterir.

SITMA’DAN NASIL KORUNULUR VE SITMA TEDAVİSİ

Sıtmayla mücadelede en önemli hususlardan birisi sivrisineklerle mücadeledir. Bunun için de en kıymetli yol anofel türlerini yok etmektir.

Su birikintilerinin temizlenmesi, bataklıkların kurutulması, nehir ve akarsuların düzenlenmesi gerekir.

Seyahat edilecek ise; sıtma koruyucu ilaç uygulaması, sıtma görülen bölgeye seyahat etmeden önce başlanmalı, seyahat esnasında ve seyahat sonrasında devam edilecek şekilde olmalıdır. İlaca seyahatten önce başlanmasının amacı, seyahat eden kişilerin sıtma parazitlerine maruz kalmasından önce sıtmadan koruyucu ajanların kana karışmasını sağlamaktır.

Sıtmadan korunmanın bir diğer yolu ise sıtma paraziti taşıyan insanların tespit edilerek, tedavi edilmesidir. Böylece kaynak yok edilmiş olunacaktır.

Sıtma tedavisi için ise; sıtmalı hasta devamlı yatakta bulundurulmalıdır. Kuvvetli besinler verilir. Sıtma ile tedavide kullanılan ilaçlar KLORAKİN ve PRİMAKİN dir. Doktor kontrolünde olmalı ve tedavi tamamlanmadan kesinlikle yarıda bırakılmamalıdır.